Iemand verliezen doet pijn. Ook als we het zelf nog niet meegemaakt hebben, weten we dat wel. We kunnen onszelf er op zijn minst een voorstelling van maken: nooit meer Kerst samen vieren, niet meer even kunnen bellen of appen, geen nieuwe herinneringen meer maken samen.
Het kost tijd om je leven weer op te pakken. Maar ja, je moet door hè…Nabestaanden zeggen het zelf ook vaak als ik in het gesprek na de uitvaart vraag hoe het met hen gaat.

En ja het is waar, het leven gaat door. En of je wilt of niet, je zult daar in zekere zin in mee moeten. Als is het maar omdat de wereld om je heen gewoon doordraait. Je toch boodschappen in huis moet halen, ook als je geen trek hebt. De rekeningen betaald moeten worden, ook als je geen energie hebt om er voor te gaan zitten. Je op sommige momenten er toch niet onderuit komt je onder de mensen te begeven, ook al ben je doodsbang dat je in huilen uit gaat barsten.

Toch heb ik het idee dat die uitdrukking ook een beetje een dooddoener is. Om maar in passend jargon te blijven. Want het is ook een bijzonder effectieve opmerking om niet te diep in te hoeven gaan op het verdriet dat je hebt. Je voorkomt er heel makkelijk verdere vragen van anderen mee die je emotioneel kunnen maken. Op de dagen dat je met lood in je schoenen naar de supermarkt gaat en het liefst zo snel mogelijk weer thuis bent zit je niet altijd te wachten op de goedbedoelde vragen en opmerkingen van bekenden. Daarnaast wil je natuurlijk anderen ook niet tot last zijn en hen opschepen met jouw verdriet. Zij kunnen je tenslotte tóch niet helpen…

Toch merk ik dat het ook echt de overtuiging is die, zeker in de eerste tijd na een groot verlies, bij veel nabestaanden nog heerst. Je moet door hè….Als een mantra die, als je hem maar vaak genoeg  tegen jezelf of anderen zegt, de grootste pijn op afstand houdt.

Maar doe je daarmee eigenlijk wel recht aan je verlies en je verdriet? Want hoewel de wereld om je heen gewoon doordraait, betekent dit niet dat jouw wereld niet even stil mag staan. Het betekent niet dat je door móet. Omdat je van jezelf vindt dat dat moet. Of omdat je denkt dat je omgeving dat van je verwacht.

Kortgeleden vertelde iemand me dat hij, als hij voorgaat in een uitvaart, altijd het motto ‘terugkijken, stilstaan en verdergaan’ hanteert. En dat is ook precies de essentie van rouwen. Verder gaan kan pas echt als je ook de andere twee pijlers aandacht geeft. Als je ook terugkijkt op wat er geweest is en stilstaat bij het gemis dat er is. En wat dat voor jouw leven betekent.

Al die aandachtsgebieden lopen door elkaar heen. Soms gaat het goed en heb je een dag voldoende energie om vooruit te kijken, soms kun je niet anders dan alleen maar voelen hoe groot het gemis is. En als dat voor jou betekent dat je wilt gillen en brullen van verdriet is dat ook goed.

Voor rouwen zijn geen vaste regels. Iedereen ondergaat het verlies, de pijn en het gemis op zijn eigen manier. En dat is ook goed. Laat niemand je vertellen hoe jij met jouw verdriet om moet gaan. Jouw verdriet is van jou. Maar hou jezelf niet voor dat je door móet voordat je daar zelf aan toe bent.