Het woord ‘rouw’ klinkt soms heel beladen.  Voor omstanders, die vaak niet weten wat ze met iemand in de rouw aan moeten en er het liefst verre van blijven. En voor degenen in de rouw zelf, die vaak niet ‘anders en zielig’ willen zijn en hard hun best doen om ‘gewoon ‘door te leven.

We hebben dan ook vaak het gevoel dat rouw iets is waar we maar niet te dicht bij in de buurt moeten komen. Toch is rouw niets anders dan intens verdriet om iemand of iets dat heel belangrijk voor je was. Niet iets bijzonders. Geen ziekte. Gewoon normale gevoelens van normale mensen die met een groot gemis in hun leven te maken krijgen.
Een gemis dat altijd, net als je schaduw, bij je blijft. Een verlies dat je nooit kwijtraakt. Dat je alleen maar kunt ‘overleven’. En rouwen is het proces dat nodig is om te kúnnen overleven. Een proces dat heel veel energie, tijd en inspanning kan kosten. Rouwarbeid verrichten, noemen we dat.

Maar hoe werkt dat dan?
In het proces van een groot verlies overleven word je voor 4 taken gesteld. Taken die je niet netjes op een rijtje af kunt werken, af kunt vinken en verder gaan met de volgende. Vaak lopen ze door elkaar heen. Maar het is wel nodig om ze allemaal af te werken om uiteindelijk weer evenwichtig in het leven te staan. Manu Keirse, een vermaarde Belgische rouwtherapeut, legt het als volgt uit:

De eerste taak waar je mee te maken krijgt is het onder ogen zien van de werkelijkheid van het verlies. In het begin weet je hoofd vaak wel wat er gebeurd is maar wil je hart en je lijf er nog niet aan. Daardoor kan alles nog heel onwerkelijk aanvoelen. Of denk je iemand nog te horen thuiskomen of op straat te zien lopen.

Wat helpt is als er correcte uitleg gegeven wordt wat er gebeurd is bij bijvoorbeeld een onverwacht overlijden. Maar ook om iemand steeds weer het verhaal te laten vertellen wat er allemaal is gebeurd. Dat helpt om de puzzelstukjes op zijn plaats te laten vallen en de werkelijkheid ook werkelijkheid te laten worden. Geef tijd en ruimte om het verhaal te vertellen. Kom niet met oplossingen of goedbedoelde adviezen maar luister gewoon en wees met je aandacht bij de persoon tegenover je.

De tweede taak is het ervaren van de pijn van het verlies. Verlies overleven zonder pijn te ervaren bestaat niet. Er komt een moment dat de pijn in volle hevigheid binnenkomt. Pijn die als pijnscheuten in je lijf voelbaar zijn en die als golven komen en gaan en oergeluiden uit je los kunnen maken. Je kunt last hebben van extreme vermoedheid, slecht slapen, geen eetlust of gebrekkige concentratie. Als mens zijn we er echter op gericht zoveel mogelijk pijn te vermijden. Je in werk storten of antidepressiva slikken lijkt vaak aantrekkelijk. Toch is alles wat je doet om de pijn te vermijden uiteindelijk het verlengen van het rouwproces. Deze taak uitvoeren is dan ook heel belangrijk om later het proces goed af te kunnen ronden.

Het is dan ook helpend om het onderwerp van het verlies niet weg te wuiven of er overheen te praten. Durf het te blijven benoemen, noem iemands naam en geef ruimte voor het gesprek. Daarmee geef je de boodschap dat iemand er niet alleen mee hoeft te dealen. En dat het normale gevoelens van een normaal mens zijn.

De derde taak is het aanpassen aan een wereld zonder de persoon die er niet meer is. Dat is een moeilijke opdracht. Want eigenlijk wíl je helemaal niet verder zonder die persoon. En toch zit er niets anders op als je jouw leven weer zin wilt geven. Je zult opnieuw je weg moeten zien te vinden zonder die belangrijke persoon. Dat verder leven zal met vallen en opstaan gaan. Je kunt het het ene moment fijn vinden om alleen in huis te rommelen en het volgende moment in tranen uitbarsten als  een klus die die ander altijd voor je deed, jou keer op keer niet lukt.

Als naaste of omstander kun je ook hier het beste luisteren naar wat er speelt. Probeer te horen wat er níet gezegd wordt. De belangrijkste dingen worden namelijk meestal alleen maar tussen de regels door gezegd. Het is de kunst om die te horen en voorzichtig te benoemen.Daarnaast is het belangrijk dat degene in kwestie weet dat je er bent als er hulp nodig is. Dat doe je níet door te zeggen dat ze je altijd kunnen bellen. De meeste mensen vinden het heel moeilijk om hulp te vragen. Dat maakt dat ze zich zwak en zielig voelen. Vraag daarom zelf wat je voor iemand kunt doen en plan het gelijk samen in. Zodat het ook echt gebeurt.

De vierde taak is het opnieuw leren genieten van het leven en de herinneringen levendig bewaren.
Juist door de herinneringen te koesteren is degene die gemist wordt niet weg maar altijd dichtbij. Het helpt echter niet als je nooit meer praat over degene die er niet meer is.
Het opnieuw proberen te genieten van het leven voelt vaak als een belangrijke stap. Omdat je het gevoel kunt hebben dat je degene die zo belangrijk voor je was loslaat. Maar rouwen heeft niets te maken met loslaten, maar alles met anders leren vasthouden. Hoe je dat doet is voor iedereen weer anders.

Je kunt iemand daarbij helpen door de herinneringen te blijven ophalen. Misschien denk je dat dat alleen maar pijnlijk is omdat iemand dan weer aan de overleden persoon moet denken. Maar dat gebeurt toch wel. Door samen herinneringen op te halen laat je weten dat hij of zij er nog steeds toe doet, ook voor jou. En is de overleden persoon voor de anderen weer eventjes heel dichtbij.